De valkuil van de extreem hoge eisen: “het is nooit goed genoeg”

Bron: Leven in je leven. Leer de valkuilen in je leven herkennen – Jeffrey Young, Janet Klosko

Je moet perfect zijn in alles wat je doet, zowel in je werk als in je privéleven. Altijd voel je druk, je kunt eigenlijk nooit ontspannen en genieten. Je streeft op alle fronten naar het hoogst haalbare: je studie, werk, in je relaties en sociale leven, reizen, hobby’s, hoe je je huis inricht, etc. etc. Dit verwordt op den duur tot een ‘normaal’ streefniveau. Het lijkt daarbij of alle bereikte prestaties niet echt tellen. Voor jou zijn ze normaal…

Voor jou bestaat het leven uit doen waarbij je altijd je grenzen aan het verleggen bent. Leven is altijd hard werken en presteren. Je voelt je vaak gefrustreerd omdat je niet aan je eigen normen kunt voldoen. Tijd is voor jou vreselijk belangrijk: je hebt zóveel te doen en je hebt te weinig tijd waardoor je meestal onder druk staat. Je kunt depressieve gevoelens hebben over de leegte die al je prestaties je geven.

Op de vraag waarom je jezelf zo opjaagt, heb je eigenlijk geen antwoord. Het is alsof je denkt dat je uiteindelijk wél voldoening zult halen uit wat je doet. Je realiseert je niet dat de manier waarop je die voldoening najaagt, het plezier in de weg staat. De ontspannen en vreedzame toestand die je met alle macht hoopt te vinden, komt nooit. En zelfs als dat het geval zou zijn dan vind je wel weer iets anders dat je zou kunnen nastreven.

Dat dit uiteindelijk leidt tot allerlei stress-symptomen is duidelijk: slecht slapen, hoofdpijn, vermoeidheid, rugpijn, paniekaanvallen, maag-darmklachten, etc. Je lichaam vertelt je dat je over je grenzen gaat maar je neemt deze signalen niet serieus. Overspannenheid of een burn-out kunnen het gevolg zijn.

Young en Klosko onderscheiden drie typen van extreem hoge eisen:

  • Dwangmatigheid
  • Prestatiegerichtheid
  • Statusgerichtheid

Dwangmatigheid
Een dwangmatig persoon zorgt ervoor dat alles perfect in orde is, let op de kleinste details, wil geen enkele fout maken en voelt zich gefrustreerd en uit zijn doen als de dingen niet gaan zoals hij wil. Controle en zelfcontrole is vaak een belangrijk thema.

Prestatiegerichtheid
Deze persoon is een workaholic. Een hoog prestatieniveau is belangrijker dan alle andere behoeften, middelmatigheid is geen optie, je moet de beste zijn. De balans tussen werken en spelen/ontspannen raakt verstoort. Op álle gebieden – ook privé – ben je aan het presteren.

Statusgerichtheid
Als je erg statusgericht bent, voel je je nooit goed genoeg, wat je ook doet. De nadruk ligt vooral op erkenning en status en is vaak gericht op het compenseren van gevoelens van minderwaardigheid. Er kan zich een ‘vals zelf’ ontwikkelen.

Oorzaken
Opgroeien in een sfeer van voorwaardelijke liefde is een belangrijke bron voor het ontwikkelen van deze valkuil. Je kreeg liefde en goedkeuring op voorwaarde dat je goed presteerde. Of een van je ouders (of allebei) was zelf het schoolvoorbeeld van hoge normen. Zij leefden hun eigen perfectionisme, ordelijkheid, statusgerichtheid of succes voor.

Misschien kreeg je afkeuring en kritiek als je niet voldeed aan deze hoge normen, wat voor gevoelens van schaamte zorgde.

Een andere oorzaak van het ontstaan van deze valkuil kan zijn dat je gevoelens van minderwaardigheid, mislukken of sociaal isolement moest compenseren.

Als je alleen voorwaardelijke liefde krijgt, dan ontwikkel je gemakkelijk een overlevingsstrategie die erop gericht is liefde, respect en bewondering van je ouders voor je te winnen: hard werken, altijd je best moeten doen en presteren.

Het kan ook zijn dat je liefhebbende ouders had die je overlaadden met liefde en goedkeuring zolang je aan hun hoge verwachtingen kon voldoen.

Het grootste probleem bij extreem hoge eisen is dat je het contact met jezelf kwijtraakt.

Je bent zó gericht op prestaties of status dat je niet meer let op je wérkelijke basale lichamelijke, emotionele en sociale behoeften. Je bent zó gericht op succes of status dat je niet meer weet wat je écht gelukkig maakt.

Dit kost heel veel. Je gezondheid lijdt onder de dagelijkse druk, de balans tussen werk en plezier raakt ernstig verstoord. Er gaat heel veel energie zitten in je pogingen om je lijstjes af te werken waardoor je niet genoeg tijd overhoudt om creatief te zijn, te ontspannen en te herstellen van alle inspanningen.

Zelden neem je de tijd om stil te staan bij wat je hebt bereikt en daar van te genieten. Je hebt zelden een voldaan gevoel. Liever ga je meteen door naar de volgende opdracht.

Hoe stap je uit de valkuil van de extreem hoge eisen
Het hebben van extreem hoge eisen heeft ongetwijfeld voordelen. Je verdient misschien veel geld en kunt kopen wat je wilt, je huis ziet er bijna altijd perfect uit, je presteert in je werk op het hoogste niveau. In werkelijkheid kun je je echter ongelukkig en overbelast voelen door de constante druk om te moeten presteren.

  • Maak eens een lijst van de nadelen van het jezelf zo opjagen. Een lijst van alle negatieve gevolgen zoals bijvoorbeeld op je gezondheid, je verlangen naar rust, je stemming.
  • Probeer je vervolgens eens voor te stellen hoe je leven eruit zou zien zonder die constante druk. Ga achterover zitten en doe je ogen dicht. Laat een beeld in je opkomen. Wat zou je eigenlijk anders willen doen, iets dat belangrijker voor je is.
  • Achterhaal hoe deze valkuil is ontstaan. Waar komen die extreem hoge eisen vandaan? Kreeg je van je ouders alleen liefde onder voorwaarde? Je kunt de hulp van een therapeut zoeken om de oorsprong van je valkuil op te sporen. Het kan zijn dat je contact gaat maken met het kind in je en ermee in gesprek zult gaan. Dit kan pijnlijke of verdrietige gevoelens oproepen.
  • Bedenk wat het effect zou zijn als je je eisen 25% naar beneden zou schroeven. Daarbij kun je bijvoorbeeld het alles-of-niets denken aanpakken. Je zult moeten leren dat het mogelijk is om 80% te presteren en dat dat goed genoeg kan zijn.
  • Reken eens uit hoeveel tijd je besteedt aan het handhaven van jouw normen. En onderzoek wat meer redelijke normen zijn door ze te overleggen met mensen die meer in balans lijken te zijn.
  • Probeer je gedrag te veranderen om er zo voor te zorgen dat jouw werkelijke behoeften worden vervuld.

Verander je gedrag stukje bij beetje, net zolang tot er een beter evenwicht is. Laat iets van je behoefte aan perfectie, prestatie of status los in ruil voor een betere kwaliteit van leven, gezondheid en relaties.

 

 

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.

Call Now Button